Generiek lichtrecept per gewas is klinkklare onzin

Hoeveel micromol groeilicht levert een armatuur in verhouding tot de hoeveelheid energie die je erin stopt? Dat is voor veel telers, maar ook voor een heleboel bedrijven, nog altijd de definitie van efficiënt belichten. “Hoewel de Hortilux-armaturen tot de top van de markt horen als het gaat om efficiency, is niet alleen de lichtopbrengst van een armatuur bepalend voor de efficiency van een groeilichtinstallatie”, zegt Paul van der Valk, accountmanager West-Europa bij Hortilux. “Veel meer zaken spelen hierbij een rol. Denk bijvoorbeeld aan de instraling van het zonlicht, de energieprijs, de teeltfase, de kasconstructie, de elektrische installatie, de efficiency van de plant, et cetera. Het belangrijkste is echter dat een groeilichtinstallatie helpt om de doelstelling van een teler te realiseren. De ene teler wil zo smaakvol mogelijke tomaten telen, terwijl een ander juist zoveel mogelijk kilo’s wil oogsten. En voor weer een andere teler is een zo laag mogelijk energieverbruik van belang, omdat zijn WKK al bijna op maximale capaciteit draait. In dit laatste geval kan het handig zijn om te investeren in LED. Dit kost weliswaar meer, maar als hij een andere transformator had moeten kopen, was hij nog duurder uit geweest. Kortom: de ideale groeilichtoplossing verschilt per bedrijf en per situatie. Een generiek lichtrecept per gewas is dan ook klinkklare onzin. Efficiency moet je niet relateren aan een product, maar aan een doel.”

Om de tafel

Vanuit deze overtuiging gaat Hortilux altijd eerst in gesprek met telers die bij het bedrijf aankloppen. “We krijgen regelmatig offerte-aanvragen voor specifieke armaturen”, vertelt Arno Wartewig, Director Business Development bij Hortilux. “Dan komen we echter niet met een prijsopgave, maar gaan we eerst met de klant om tafel. Hebben klanten het betreffende armatuur wel echt nodig, past dit bij het doel dat zij willen bereiken en bij hun teelt- en bedrijfssituatie? Deze informatie hebben we nodig om een lichtplan en een optimale groeilichtoplossing te ontwikkelen. Dat betekent concreet dat we verschillende malen met de teler in gesprek gaan en alle ‘radartjes’, alle factoren van betekenis binnen zijn bedrijf, onder de loep nemen. Daarnaast proberen we het doel van de teler helder te krijgen. Deze aanpak vergt wel een investering in tijd, zowel van de klant als van ons. Het zijn intensieve gesprekken.”

Van der Valk geeft aan dat de geschetste manier van werken nieuw is voor de meeste telers. “Zij zijn nog te veel gefocust op de lichtopbrengst per armatuur. Wat dat betreft is een cultuuromslag nodig; dat gaat stap voor stap. Maar aangezien groeilichtinstallaties – mede vanwege de opmars van LED – kapitaalintensiever worden, gaan telers wel steeds meer nadenken over efficiënt groeilicht en wat dat behelst.”

Een groeilichtinstallatie optimaal laten bijdragen aan het realiseren van het doel dat de teler voor ogen heeft, vereist volgens Hortilux ook een integrale aanpak. “Als leverancier kun je niet alleen focussen op LED- of HPS-armaturen”, zegt Wartewig. “HPS geeft immers stralingswarmte af, LED vrijwel niet. En dat zal in de ene teelt wel gewenst zijn en in de andere niet. En vaak verschilt dit zelfs per teeltfase. Daarom levert en produceert Hortilux, als enige in de markt, zowel LED- als HPS armaturen en worden deze desgewenst gecombineerd in één groeilichtoplossing. Integraal denken in plaats van product-denken; daar ligt de toekomst!”

Op peil houden

Wanneer een teler investeert in een zo efficiënt mogelijke groeilichtoplossing voor zijn situatie, dan is het natuurlijk ook zaak om deze efficiency op niveau te houden. Hiervoor is HortiSense een ideale tool. Dit digitale platform van Hortilux is namelijk ontwikkeld om de efficiency, bedrijfszekerheid en doelgerichtheid in relatie tot het gebruik van groeilicht te vergroten. Via sensoren in de kas worden de diverse groeilichtprocessen gemonitord. Daarnaast bewaakt HortiSense onder meer de netkwaliteit, die mede bepalend is voor de prestaties van de groeilichtinstallatie. Ook geeft het systeem inzicht in de resterende levensduur van de lampen en wordt de temperatuur in de transformatorstations en de schakelkasten gemonitord. Wanneer sprake is van een afwijking ontvangt de teler een melding. “Dit alles helpt om het rendement van je installatie op peil te houden”, zegt André Flinterman, accountmanager Nederland en België bij Hortilux. “En dat kan veel opleveren, ook omdat de initiële investeringen in energie bij HPS-lampen bijvoorbeeld beduidend hoger liggen dan de kosten voor de lamp zelf.”

Efficiënte inzet

Paul van der Valk voegt toe dat HortiSense niet alleen helpt om de efficiency van de groeilichtinstallatie op peil te houden, maar telers ook ondersteunt in het bepalen van de optimale belichtingsstrategie. “Via HortiSense worden tal van data verzameld: de zoninstraling, de plant-efficiency, de gerealiseerde lichtsom, de lichtuitdoving in het gewas, de assimilatenproductie, het aantal geproduceerde gram versgewicht per mol licht, et cetera. Al deze data – en dat worden er gaandeweg steeds meer – helpen telers bij het optimaliseren van hun belichtingsstrategie. En dat is een continu proces. Hierin ondersteunen wij als Hortilux ook. Bijvoorbeeld door gemiddelde waarden te destilleren uit de gegevens van meerdere klanten, en met telers in gesprek te gaan wanneer zij hier significant van afwijken. Want je kunt wel investeren in een efficiënte groeilichtoplossing, maar vervolgens is het ook zaak om deze zo doeltreffend mogelijk in te zetten.”

Richard ter Laak:

‘Samen met Hortilux kwamen we tot het ideale plaatje’

Dit voorjaar werd de nieuwe DaglichtKas van Ter Laak Orchids in Wateringen in gebruik genomen. In deze innovatieve kas van vijf hectare, die is ontwikkeld om energie te besparen en een optimaal teeltklimaat te creëren, hangt een hybride groeilichtinstallatie van Hortilux. Het ideale en meest efficiënte lichtplan werd in samenspraak met Hortilux ontwikkeld en gefinetuned. Het doel van Richard en Eduard ter Laak – het realiseren van een optimale plantkwaliteit – stond hierbij centraal. “Toen we aanklopten bij Hortilux hadden we duidelijk voor ogen wat we wilden”, vertelt Richard ter Laak. “We hebben namelijk jarenlang proeven gedaan met LED-licht in phalaenopsis. Dit heeft ons geleerd dat een combi van HPS- en LED-lampen het beste is voor dit gewas. Het precieze lichtrecept hangt echter ook af van de teeltfase.”

De telers sparden in diverse sessies met de specialisten van Hortilux over welke groeilichtoplossing het meest optimaal was voor elke specifieke teeltfase. “Hortilux adviseerde ons onder meer om in de eerste teeltfasen te kiezen voor HPS-lampen, aangezien je hier meer warmte nodig hebt. In de afkweek en de koeling paste LED-licht het beste; in deze teeltfasen hadden we namelijk vaak een warmteoverschot. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een hybride installatie. Deze bestaat uit HSE NXT 2 1000W-armaturen en HORTILED Top-armaturen; momenteel de meest efficiënte LED-armaturen in de markt. De kennis en betrokkenheid van Hortilux waren zeer waardevol in dit proces; we zijn echt samen tot het ideale plaatje gekomen. En hierbij keken we naar veel meer dan alleen de lichtopbrengst van een armatuur; alle facetten die een rol spelen in de teelt werden meegenomen.”

Speciale aandacht vergde de belichting in de loods, waar de orchideeën worden ingepakt. “Omdat je de planten in goede conditie wilt houden, wil je niet te veel warmte hebben, maar wel zoveel mogelijk daglicht. Uiteindelijk hebben we daarom in deze ruimte gekozen voor LED-licht met full spectrum .”

Richard ter Laak deelt de mening van Hortilux dat niet alleen de lichtopbrengst van een armatuur bepalend is voor de efficiency van een groeilichtinstallatie.“Dat veel meer zaken hierbij een rol spelen, blijkt onder meer uit het feit dat sommige phalaenopsistelers beduidend meer licht ophangen dan anderen. Dit hangt af van de teeltstrategie en van wat een teler wil bereiken. Ook heb je vaak te maken met beperkingen op het gebied van elektriciteit en moet je rekening houden met de capaciteit van je WKK. Om deze redenen is een lichtplan niet zomaar te kopiëren.”

Ter Laak noemt Hortilux ‘een ideale partner bij het opstellen van een efficiënte en integrale groeilichtoplossing op maat’. “Hortilux heeft enorm veel kennis in huis en geeft, omdat zij zowel HPS- als LED-lampen leveren, ook een onafhankelijk advies. Dat brengt je echt verder als teler.”